Trong thời đại mà việc chăm sóc sức khỏe được chú trọng như hiện nay, dưỡng sinh theo các tiết khí đã trở thành một chủ đề nóng. Đi trên đường, bạn sẽ thỉnh thoảng nghe thấy mọi người bàn luận về cách điều dưỡng cơ thể trong từng tiết khí. Trong các buổi khám bệnh hàng ngày, tôi cũng cảm nhận rõ rệt làn sóng này. Rất nhiều bệnh nhân vừa vào đã hỏi An Cung Ngưu Hoàng Hoàn có thể uống theo tiết khí không, dường như ai cũng coi nó là “thần dược” của phương pháp dưỡng sinh này.
Một bệnh nhân kể với tôi rằng, anh ấy nghe bạn bè nói uống An Cung Ngưu Hoàng Hoàn vào một số tiết khí nhất định có thể “thải độc” cho cơ thể, giúp cả năm ít bị ốm hơn. Vì vậy, bất kể tình trạng sức khỏe ra sao, anh ấy đều có ý định uống theo các tiết khí. Thực tế, việc làm theo trào lưu một cách mù quáng này tiềm ẩn rất nhiều nguy hiểm. Dưỡng sinh theo tiết khí có lý của nó, nhưng không thể áp dụng chung cho An Cung Ngưu Hoàng Hoàn. Mọi người coi nó như một loại thực phẩm chức năng vạn năng, nhưng lại bỏ qua bản chất nó là một loại thuốc.
Vậy An Cung Ngưu Hoàng Hoàn là loại thuốc như thế nào? Suốt bao năm làm việc tại bệnh viện, tôi hiểu rõ nó là một loại thuốc cấp cứu. Dược điển Trung Quốc đã quy định rõ ràng về thuộc tính của nó. Trong lâm sàng, nó có tác dụng khai khiếu tỉnh thần, thanh nhiệt giải độc đối với các bệnh nhân sốt cao co giật, đột quỵ hôn mê. Ví dụ, có lần một bệnh nhân đột ngột bị đột quỵ và hôn mê được đưa đến, tình trạng cực kỳ nguy kịch, việc sử dụng An Cung Ngưu Hoàng Hoàn kịp thời đã giúp giành được thời gian quý báu cho việc điều trị tiếp theo.
Thế nhưng, hiện nay nhiều người lại coi nó là thuốc bồi bổ hàng ngày. Trước đây, có một bệnh nhân sức khỏe khá tốt, nghe người khác nói loại thuốc này hay nên tự mua về uống theo tiết khí. Kết quả là sau khi uống, anh ấy xuất hiện các triệu chứng khó chịu về đường tiêu hóa. Điều này là do An Cung Ngưu Hoàng Hoàn chứa các thành phần như chu sa và hùng hoàng, những thành phần này có độc tính tích lũy nhất định. Nếu sử dụng lâu dài hoặc không đúng cách, chúng có thể gây tổn hại cho cơ thể, chẳng hạn như ảnh hưởng đến chức năng gan và thận. Vì vậy, nó không phải là loại thực phẩm chức năng có thể tùy tiện uống, mà cần phải hết sức thận trọng.
Trong các buổi khám bệnh, rất nhiều người quan tâm đến việc có thể uống An Cung Ngưu Hoàng Hoàn vào bốn tiết khí Lập Xuân, Hạ Chí, Thu Phân, Đông Chí hay không. Bốn tiết khí này có những đặc điểm riêng, và việc sử dụng thuốc cũng phải tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.
* Lập Xuân: Khí dương bắt đầu tăng lên, khí dương trong cơ thể con người cũng dần sinh sôi. Đối với những người thường có chứng can dương thượng kháng, dễ bị dao động huyết áp, chóng mặt vào mùa xuân, nếu có các triệu chứng báo hiệu đột quỵ, dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, có thể cân nhắc sử dụng. Nhưng nếu là người khỏe mạnh thì không cần thiết.
* Hạ Chí: Thời tiết oi bức, cơ thể dễ xuất hiện tình trạng thử nhiệt nội thịnh. Đối với một số bệnh nhân mắc các bệnh tim mạch và mạch máu não, có nhiệt độc trong cơ thể, nếu phù hợp với chỉ định, có thể sử dụng. Nhưng nếu bản thân có tì vị hư hàn, uống vào có thể làm tăng gánh nặng cho đường tiêu hóa.
* Thu Phân: Thời tiết chuyển lạnh, chênh lệch nhiệt độ ngày đêm lớn, âm dương trong cơ thể bắt đầu thay đổi. Đối với những người có chứng đàm nhiệt nội uẩn và có nguy cơ đột quỵ, sau khi bác sĩ đánh giá, có thể quyết định có nên sử dụng hay không. Còn đối với người khỏe mạnh thì không nên tùy tiện thử.
* Đông Chí: Khí dương tiềm tàng, khí âm thịnh vượng. Đối với một số bệnh nhân có khí dương suy yếu và có khả năng bị đàm trọc bế khiếu, trong những trường hợp cụ thể có thể sử dụng. Nhưng không được làm theo trào lưu một cách mù quáng, nếu không có thể phản tác dụng.
Vì An Cung Ngưu Hoàng Hoàn không thể tùy tiện uống theo tiết khí, vậy làm thế nào để sử dụng thuốc một cách khoa học? Có một vài nguyên tắc vàng mà bạn cần ghi nhớ:
* Xác định rõ chỉ định: An Cung Ngưu Hoàng Hoàn chủ yếu được sử dụng trong các trường hợp nhiệt bệnh, tà nhập tâm bào, sốt cao co giật, thần hôn sảng ngữ. Nếu không có những triệu chứng này, đừng uống. Giống như bệnh nhân khỏe mạnh đã đề cập ở trên, không có chỉ định nhưng vẫn uống, kết quả là cơ thể khó chịu. Vì vậy, hãy hiểu rõ tình trạng sức khỏe của mình, nếu có thắc mắc hãy đến bệnh viện để được tư vấn.
* Lưu ý chống chỉ định: Phụ nữ mang thai, người bị suy giảm chức năng gan thận cần thận trọng khi sử dụng. Vì các thành phần trong thuốc có thể ảnh hưởng đến thai nhi và làm tăng gánh nặng cho gan, thận. Hơn nữa, những người dị ứng với các thành phần trong thuốc tuyệt đối không được uống.
* Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Đây là điểm quan trọng nhất. Thể chất và tình trạng bệnh của mỗi người không giống nhau, bác sĩ sẽ căn cứ vào tình hình cụ thể để đưa ra phán đoán có phù hợp để sử dụng hay không, liều lượng và thời gian sử dụng. Tôi đã từng gặp bệnh nhân tự ý dùng thuốc bừa bãi, kết quả là bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn. Vì vậy, nhất định phải nghe lời bác sĩ, đừng tự ý suy đoán.
Tóm lại, An Cung Ngưu Hoàng Hoàn là một loại thuốc cấp cứu, khi sử dụng theo tiết khí cần phải kết hợp với việc biện chứng theo thể chất của bản thân. Mặc dù khái niệm dưỡng sinh theo tiết khí rất tốt, nhưng cần phải kết hợp với y học hiện đại. Người khỏe mạnh thực sự không cần thiết phải sử dụng định kỳ, để tránh những rủi ro do lạm dụng thuốc gây ra.