Trong vấn đề cấp cứu bệnh nhân hôn mê, nhiều người có quan niệm dùng thuốc sai lầm. Lấy An Cung Ngưu Hoàng Hoàn làm ví dụ, có ba sai lầm phổ biến mà nhiều người mắc phải.
Ba lầm tưởng phổ biến về An Cung Ngưu Hoàng Hoàn
* Lầm tưởng 1: Cứ hôn mê là dùng. Từng có người nhà của một bệnh nhân sống thực vật nghe nói thuốc này có thể giúp người bệnh tỉnh lại, nên đã cho bệnh nhân uống liên tục. Kết quả không những không có tác dụng, mà sau này kiểm tra còn phát hiện hàm lượng kim loại nặng trong cơ thể bệnh nhân khá cao. Thực tế, thuốc này chủ yếu chỉ hiệu quả với các trường hợp hôn mê cấp tính thể "nhiệt bế" (tức là có sốt, viêm), như trong giai đoạn cấp tính của đột quỵ, viêm não. Đối với các trường hợp hôn mê mạn tính, ví dụ như sống thực vật, thì việc dùng thuốc này là sai lầm.
* Lầm tưởng 2: Dùng thuốc mà không phân biệt loại hôn mê. Có một bệnh nhân được đưa đến trong tình trạng hôn mê, người nhà đã vội vàng cho uống thuốc trước khi bác sĩ chẩn đoán. Sau đó, bác sĩ phát hiện bệnh nhân bị hôn mê thể "hàn bế" (thể có biểu hiện lạnh, suy yếu). Việc dùng thuốc này không những không cải thiện mà còn làm bệnh tình nặng hơn. Cần nhớ rằng, thuốc này chống chỉ định với hôn mê thể hàn bế. Do đó, nhất định phải xác định rõ loại hôn mê trước khi dùng.
* Lầm tưởng 3: Thuốc có thể thay thế cấp cứu y học hiện đại. Một lần, một bệnh nhân bị nhồi máu não cấp tính được đưa đến. Người nhà nhất quyết chỉ cho uống thuốc này và từ chối phẫu thuật. Kết quả là tình trạng bệnh nhân ngày càng xấu đi, cuối cùng vẫn phải nhờ đến phẫu thuật và các phương pháp điều trị khác mới ổn định được. Thuốc này chỉ có thể phần nào tranh thủ thêm thời gian cho các điều trị tiếp theo, chứ không thể thay thế phẫu thuật, thuốc tan huyết khối và các biện pháp điều trị quan trọng khác.
Cơ chế tác dụng của An Cung Ngưu Hoàng Hoàn
Sau khi hiểu các sai lầm phổ biến trên, chúng ta cần tìm hiểu sâu hơn về cơ chế hoạt động của thuốc.
* Theo y học cổ truyền: An Cung Ngưu Hoàng Hoàn có tác dụng thanh nhiệt giải độc, khai khiếu tỉnh thần. Có thể hiểu, khi não bị "một đống lửa nhiệt" bao vây, thuốc sẽ dập tắt "ngọn lửa" này, giúp não "tỉnh lại".
* Theo y học hiện đại: Thuốc có thể giảm sưng phù não và thúc đẩy phục hồi thần kinh. Khi bệnh nhân bị hôn mê cấp tính thể nhiệt bế, não có tình trạng viêm, giống như "sốt" trong não. Thuốc này có thể làm giảm "nhiệt độ" này, giảm tổn thương thần kinh và tạo điều kiện tốt hơn cho các điều trị sau đó.
Hướng dẫn cách xác định có nên dùng thuốc hay không
Sau khi biết cơ chế tác dụng, chúng ta cần biết cách xác định liệu thuốc có phù hợp để sử dụng trong thực tế hay không.
Khi gặp bệnh nhân hôn mê, chúng ta có thể làm theo 5 bước để xác định liệu có nên dùng An Cung Ngưu Hoàng Hoàn hay không.
* Bước 1: Xem thời gian khởi phát bệnh. Thường thì 24-72 giờ sau khi phát bệnh là "cửa sổ vàng" để dùng thuốc. Sử dụng trong khoảng thời gian này có thể mang lại hiệu quả tốt hơn.
* Bước 2: Phân biệt loại hôn mê. Có thể quan sát các triệu chứng của bệnh nhân. Nếu bệnh nhân sốt, mặt đỏ, thở dốc, có thể là hôn mê thể nhiệt bế, thích hợp để dùng thuốc. Nếu bệnh nhân mặt trắng bệch, tay chân lạnh ngắt, có thể là hôn mê thể hàn bế, không được dùng.
* Bước 3: Xem mức độ phản ứng ý thức. Nếu bệnh nhân vẫn còn một chút phản ứng ý thức yếu ớt, chẳng hạn như phản ứng với cơn đau, thuốc có thể giúp ích phần nào.
* Bước 4: Kết hợp các triệu chứng khác. Xem bệnh nhân có các triệu chứng như co giật, bồn chồn, lo lắng hay không. Những triệu chứng này cũng giúp ích trong việc xác định có phù hợp để dùng thuốc hay không.
* Bước 5: Quan trọng nhất là nghe theo lời khuyên của bác sĩ. Bác sĩ sẽ đưa ra phán đoán tổng hợp, dựa trên tình trạng cụ thể của bệnh nhân để quyết định có nên sử dụng hay không.
Những nguy cơ khi dùng An Cung Ngưu Hoàng Hoàn không đúng cách
Mặc dù An Cung Ngưu Hoàng Hoàn có thể phát huy tác dụng trong những trường hợp thích hợp, nhưng nếu sử dụng không đúng cách, nó cũng có thể mang lại nguy hiểm.
* Lạm dụng trong thời gian dài: Từng có một bệnh nhân được người nhà cho uống thuốc này trong thời gian dài vì nghĩ thuốc tốt. Sau đó, bệnh nhân xuất hiện một số triệu chứng khó chịu, kiểm tra phát hiện bị tích tụ kim loại nặng. Thuốc có chứa một số thành phần kim loại nặng, nếu dùng lâu dài sẽ tích tụ trong cơ thể, gây hại. Do đó, nhất định phải dùng theo chỉ định của bác sĩ, không được tự ý sử dụng.
* Sử dụng trong các trường hợp không phù hợp: Trong những trường hợp không thích hợp, chẳng hạn như hôn mê thể hàn bế hoặc hôn mê mạn tính, dùng thuốc này không những không có hiệu quả mà còn có thể làm bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn.
An Cung Ngưu Hoàng Hoàn có thể đóng vai trò hỗ trợ nhất định trong điều trị hôn mê cấp tính thể nhiệt bế, nhưng phải được sử dụng đúng cách. Hy vọng mọi người có thể hiểu rõ hơn về các trường hợp phù hợp để dùng thuốc, quy tắc sử dụng và các rủi ro đi kèm, để đưa ra lựa chọn đúng đắn vào những thời điểm quan trọng.