Tại sao không nên châm cứu trong 7 ngày đầu bị liệt mặt?

Trong điều trị liệt mặt (thường là liệt mặt ngoại biên, như liệt Bell), việc "không nên châm cứu trong 7 ngày đầu" không phải là một quy tắc tuyệt đối. Đây là một lời khuyên thận trọng dựa trên đặc điểm bệnh lý của giai đoạn cấp tính, với mục đích cốt lõi là tránh những kích thích không phù hợp làm trầm trọng thêm tổn thương thần kinh. Lời khuyên này chủ yếu áp dụng cho giai đoạn cấp tính của liệt mặt (khoảng 7 ngày đầu), khi dây thần kinh mặt bị sưng và viêm rõ rệt. Người ta lo ngại rằng châm cứu với cường độ quá mạnh có thể làm tăng phù nề thần kinh và ảnh hưởng đến quá trình hồi phục, chứ không phải mọi trường hợp đều bị cấm tuyệt đối.

Từ góc độ bệnh lý và logic điều trị, trong giai đoạn cấp tính của liệt mặt (thường là 1-7 ngày đầu), dây thần kinh mặt bị sưng và viêm do nhiễm virus, cảm lạnh hoặc các yếu tố khác, khiến các sợi thần kinh ở trạng thái nhạy cảm và dễ tổn thương. Mục tiêu điều trị chính lúc này là "giảm phù nề và kiểm soát viêm nhiễm" (thường sử dụng thuốc chứa corticosteroid và thuốc bổ thần kinh), chứ không phải vội vàng châm cứu để "lưu thông kinh lạc".

Nếu châm cứu vào thời điểm này, đặc biệt là với cường độ kích thích mạnh (như châm sâu, xoay kim mạnh) hoặc chọn các huyệt đạo ở vùng mặt có nhiều dây thần kinh, có thể gây thêm kích thích lên dây thần kinh đang bị sưng, làm trầm trọng thêm phản ứng viêm cục bộ, thậm chí có thể chèn ép dây thần kinh, kéo dài giai đoạn phù nề, và ngược lại, làm chậm quá trình phục hồi thần kinh. Một số bệnh nhân nếu châm cứu không đúng cách trong giai đoạn cấp tính còn có thể làm tăng nguy cơ di chứng (như co giật cơ mặt, hội chứng "nước mắt cá sấu").

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng "không nên châm cứu" không phải là một chống chỉ định tuyệt đối. Một số thầy thuốc Đông y giàu kinh nghiệm có thể dựa vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân (ví dụ: mức độ phù nề nhẹ, triệu chứng tiến triển chậm) để áp dụng phương pháp "châm nông, kích thích nhẹ" hoặc chọn các huyệt đạo ở xa vùng mặt (như Hợp Cốc, Thái Xung) trong giai đoạn cấp tính. Điều này giúp tránh kích thích trực tiếp lên dây thần kinh đang bị sưng ở mặt, vừa có tác dụng điều hòa nhẹ nhàng vừa không làm tăng tổn thương. Tuy nhiên, việc thực hiện này đòi hỏi kinh nghiệm và khả năng chẩn đoán rất cao từ thầy thuốc, do đó, không khuyến khích châm cứu mặt một cách thông thường trong giai đoạn cấp tính."